‘Ik merkte dat therapeuten soms huiverig zijn om empathische gissingen te doen,’ vertelt Karin Wagenaar, die de masterclass ontwikkelde. ‘Als je goed iemands hechtingsverhaal hebt uitgevraagd, krijg je een idee van iemands emotieregulatiestrategie. Maar als je vooral doorvraagt op emoties zonder dat je dit verbindt met de hechtingscontext, ontbreekt de samenhang en logica voor de client. We moeten de emoties van onze cliënten kunnen haken aan hun hechtingscontext. Het helpt cliënten bij het liefdevoller naar zichzelf en hun partner kijken. Als je jezelf beter begrijpt kan je je kwetsbaarder laten zien aan je partner en dat vergroot de kans op een liefdevolle respons.’
Je hechtingsverhaal komt voort uit de context waarin je bent opgegroeid; de feiten, maar vooral de beleving ervan. ‘Welke plek had je in het gezin, welke rol, hoe heeft dat jou gevormd? Die factoren zijn bepalend voor hoe je over jezelf denkt en over de wereld. Vervolgens bepaalt dat ook hoe je je verhoudt tot anderen'.
Verhalen vertellen
Zelf vraagt ze graag aan cliënten: ‘Als ik meeloop naar binnen in jouw huis van herkomst, wat zie ik dan?’ Ze wil mensen uitnodigen om verhalen te vertellen. Laatst nog vroeg ze een cliënt hoe ze dan vroeger samen aan tafel zaten. ‘Iedereen had een vaste plek. Ieder had zo zijn eigen rol in het geheel. Je ziet hoe zo’n gezinsklimaat iemand gevormd heeft.’
Als ouders niet tegen herrie konden, zul je als kind misschien stilletjes tegen ze aan zijn gekropen. Of als er weinig aandacht was juist heel druk gaan doen, want negatieve aandacht is nog altijd beter dan geen. Karin gaat altijd op zoek naar hechtingsfiguren die een positieve rol hebben gespeeld. Dieren kunnen daarin ook belangrijk zijn.
Hechtingsverhaal
‘De masterclass gaat niet primair over je eigen hechtingsstrategie, maar resoneert altijd wel mee met cliënten. Hun hechtingsverhaal opent zich in het contact met jou. Ik merk zelf bijvoorbeeld dat als mensen heel boos worden, dat ik geneigd ben me af te sluiten. Dat moet ik herkennen.’
Als therapeut help je je cliënt om een coherent beeld te krijgen van vroeger en van hoe dat hun handelen nog steeds drijft. Je blijft het oude doen, tot je snapt hoe je daar bent gekomen. En dan komt de weg vrij om het anders te doen. ‘Je wilt de hechtingsbetekenissen van wat je cliënten zeggen begrijpen. Wat zit er achter deze cry for help of harde uitspraak?’
Er opent zich iets
Het is misschien wel haar geheime recept. ‘Ik heb een blauwdruk in mijn hoofd van hechtingsstrategieën. Ik heb er taal voor klaarliggen. En dan kan ik empathische gissingen doen, zodat de hechtingsbetekenis duidelijk wordt van wat iemand zegt.’
Een tijdje terug had ze een stel in de kamer. Hij vond het moeilijk om woorden te geven aan zijn gevoel, hij had er nog geen taal voor. Zij was al langer bezig om zich te ontwikkelen. Op het moment dat hij zich opende, reageerde zij met: ‘Jouw kwetsbaarheid irriteert me’. ‘Ik moest een vertaalslag maken. Waar komt haar hardheid vandaan? Maar omdat ik iets van haar hechting wist, kon ik zeggen: “Het lijkt dat je zo bezet bent door je eigen pijn dat je hem niet kunt horen.” Het was een gok en het vergt moed. Maar toen ik het zei, kon er bij haar ook iets ontspannen.’
De masterclass ‘Het samen bouwen van het hechtingsverhaal’ wordt op 16 mei in Utrecht gegeven.