Wetenschappelijk onderzoek EFT

Onderzoek naar EFT heeft het volgende aangetoond:

EFT heeft een sterk positief effect op de verbondenheid in een partnerrelatie. Daarnaast verbetert het ook intimiteit, vertrouwen, vergeven van kwetsuren in de relatie (bijvoorbeeld ontrouw) en de seksuele relatie^1-6,31-33.
EFT werkt minstens even goed als andere relatie behandelmethodes (zoals blijkt uit hoge effectsizes in meta-analyses)^7-9.
De basisaannames onder het EFT-model komen overeen met de beschikbare kennis over partnerrelaties^12,13.
De stabiliteit van de resultaten is sterk. Ze laten zien dat er na therapie heel weinig terugval is^15,18,20.
EFT is effectief bij diverse paren, ook stellen waarbij een van beiden last heeft van psychische of lichamelijke klachten^11,14-20,zoals PTSS, depressie, verminderd seksueel verlangen, borstkanker, terminale kanker of stellen die een (chronisch) ziek kind hebben.
De 'Houd me Vast'-cursus is een kortdurende, groepsgewijze relatie verbetercursus gebaseerd op EFT. De effectiviteit hiervan is veelbelovend³⁸, met een sterke verbetering van tevredenheid over de relatie, hechtingsband, dagelijks gedrag in de relatie en psychische klachten³⁸.
Therapeuten die een EFT-training volgen, ervaren dit als een waardevol leerproces. Ze zijn hierna beter in staat met stellen te werken. Ook beïnvloedt deze training hun eigen relatie positief⁴⁸.

Een overzicht van de verschillende onderzoeken naar EFT

In onderstaande klinische studies wordt EFT vergeleken met andere interventies. Ook wordt gekeken naar EFT bij psychische stoornissen en andere stressoren. De resultaten lees je hieronder.

Klinische studies naar de effectiviteit van EFT

6 gerandomiseerde gecontroleerde (RCT) studies (met ruim 200 echtparen) laten zien dat EFT een werkzame therapie is voor echtparen met problemen^1-6.
Een meta-analyse over 4 RCT’s laat zien dat 86 % van de onderzochte echtparen significant verbeterden en dat 70-73 % van de echtparen hersteld waren van relatieproblemen (effectsize was zeer hoog (z=1.3))⁷.
Echtparen met matige relatieproblemen die EFT ontvangen hebben een hogere tevredenheid in hun relatie in vergelijking met wachtlijst-controle en andere behandelingen, blijk uit meerdere meta-analyses^8,9.
Bij (3-maands) follow-up na EFT-therapie lijkt de verbetering zich door te zetten^18,23.
EFT werkt ook bij een beperkt aantal sessies of bij onervaren (maar wel EFT-getrainde en gesuperviseerde) therapeuten.

EFT vergeleken met andere interventies

EFT gaf een hogere relatietevredenheid en klachtreductie in vergelijking met traditionele gedragsmatige relatietherapie^8,10
EFT met communicatietraining was niet beter dan alleen EFT⁴.
EFT scoorde in een beperkte steekproef beter dan cognitieve relatietherapie op empathie en intimiteit. De terugval bij follow-up was significant lager voor EFT¹.

EFT bij psychische stoornissen en andere stressoren

EFT is effectief bij echtparen met relatieproblemen waarvan een van de partners last heeft van:

Verminderd seksueel verlangen: vrouwen verbeterden na EFT in seksueel verlangen en verminderen in stemmingsklachten¹¹.

Depressie: een vergelijking tussen EFT en medicamenteuze behandeling bij patiënten met depressieve klachten en relatieproblemen leverde op dat de depressieve klachten evenveel vooruitgingen en dat bij EFT de relatie significant verbeterde in vergelijking met medicamenteuze behandeling. Resultaten bleven behouden, ook bij een follow up meting na 6 maanden^14,15.

PTSS: bij stellen waarvan een van de partners PTSS heeft, heeft EFT een positieve invloed op de relatie en is de impact op de PTSS-klachten nog onhelder. Bij echtparen die relatieproblemen hadden en waarbij de vrouw als kind seksueel werd misbruikt, herstelde 70% van de relatieproblemen na 20 sessies EFT; tevens was er een vermindering van traumaklachten¹⁶. Een andere studie vergeleek EFT met achtlijstcontrole bij echtparen waarvan een van hen PTSS had na misbruik in de kindertijd²⁴. Door EFT verbeterde de relatie, maar er was geen impact op de traumaklachten. Een pilotstudie bij veteranen liet een vooruitgang zien op zowel de relatie als op de PTSS²⁵.
Lichamelijke ziekte: er zijn aanwijzingen dat EFT een effectieve behandeling kan zijn bij relatiestress bij stellen waarvan een van de partners of een van de kinderen een lichamelijke aandoening heeft, zoals blijkt uit de volgende studies:
Borstkanker
EFT zou effectief kunnen zijn bij stellen waarvan de vrouw in behandeling is voor borstkanker. Meer dan de helft van de echtparen met borstkanker die EFT kregen, had daarna een significant betere relatie, hogere kwaliteit van leven, betere stemming en minder traumasymptomen dan voor behandeling en dan in vergelijking met psychoeducatie. Follow-up data lieten geen terugval zien¹⁷.
Terminale uitgezaaide kanker:
Bij stellen waarvan de ene patiënt terminale uitgezaaide kanker had, werd een vergelijking gedaan tussen reguliere behandeling en behandeling + EFT. Na de behandeling had de EFT groep een hogere relatietevredenheid en kon de patiënt beter omgaan met de empathie van de verzorger²⁶Chronisch ziek kind
De relatie van ‘hoog risico’ paren die een kind hebben met een chronische ziekte verbeterde significant meer door EFT dan door wachtlijstcontrolebehandeling. Dit verschil was 2 jaar later nog groter^6,18.

Therapeutische veranderingen in EFT

Hechtingskwetsuren die vergeving nodig hebben: er is een apart EFT-model ontwikkeld voor het omgaan met hechtingskwetsuren (bijvoorbeeld ontrouw); genaamd het ‘hechtingstrauma herstel model’. 63% van de echtparen die te maken hadden met een breuk in het vertrouwen waren met behulp van het ‘hechtingstrauma herstel model’ in staat de breuk te vergeven en de relatiestress op te lossen. De paren die de breuk konden helen, hadden ook een betere relatietevredenheid en grotere vergevingsgezindheid in vergelijking met de paren die dit niet konden. Resultaten bleven stabiel bij 3-jaars follow up^19,20. Stellen die de breuk in vertrouwen hadden vergeven hadden na 3 jaar minder vermijding en een vergelijkbare hechtingsangst dan stellen die dit niet hadden gedaan. Een andere studie vond dat stellen die hun hechtingsbreuk konden herstellen, meer emotionele verbinding hadden en beter relatiegedrag.²⁷ Greenberg ontwikkelde een verwant model om hechtingstrauma’s te herstellen²⁸. Wanneer je dit toepast, verbeterde het hechtingstrauma en was er een hogere relatie-tevredenheid, meer vergevingsgezindheid en wederzijds vertrouwen^29,30.
Seksuele tevredenheid na EFT: er zijn voorlopige aanwijzingen dat EFT werkt om de seksuele relatie te verbeteren, ondanks dat EFT zich richt op hechtingsvertrouwen en niet op verbeteren van de seksuele relatie zelf³¹. Vrouwen met verminderd seksueel verlangen die behandeld zijn met EFT hebben een hoger seksueel verlangen en minder depressieve klachten in vergelijking met een wachtlijstcontrolegroep³².
Veranderingen in hechting na EFT: EFT-relatietherapie lijkt de hechtingsband positief te beinvloeden³⁴. Bij stellen met een onveilige hechtingsstijl was er minder hechtingsvermijding gedurende EFT-relatietherapie³⁴. De hechtingsangst verminderde alleen bij stellen die ook ‘blamer-softening’ momenten³⁵ doormaakten (EFT-fase 2)³⁴. Ook het relatiegedrag verbeterde gedurende EFT-relatietherapie, zowel in het benutten van veiligheid van de partner als in het bieden van veilige steun aan de partner³⁴. Deze verbeteringen bleven behouden gedurende 2 jaars follow up³⁶. Een fMRI studie liet zien dat stellen na EFT-relatietherapie minder neurologische dreigingsactivatie lieten zien en minder pijn rapporteerden wanneer ze hun partners’ hand vasthielden in vergelijking met voor de therapie en in vergelijking met stellen die niemand of een vreemde vasthielden³⁷.

Effectiviteit van het ‘Houd me Vast’-programma

De groepsgewijze relatie verbetercursus ‘Houd me Vast’, welke gebaseerd is op EFT, is een veel belovende interventie. De cursus resulteerde in een grote verbetering van de relatie-tevredenheid, veilige gehechtheid, relatiegedrag en psychische klachten bij mensen die zichzelf hiervoor aanmelden. Deze resultaten bleven behouden bij een 3,5 maand follow up. Onveilig gehechte paren met veel psychische klachten die door een therapeut werden verwezen vielen gedeeltelijk terug bij de follow up³⁸.

Voorspellers van uitkomsten bij EFT

Positieve voorspellers van uitkomst voor EFT-behandeling zijn:

Mate van diepte van de emotionele ervaring gedurende de sessie ³⁹ en de mate waarin de patiënt het gevoel heeft dat de therapeut de juiste interventie op het juiste moment doet zodat hij/zij zich ‘geraakt’ voelt. ³³
Mate van affectieve reactie van de partner gedurende de sessie³³.
Oudere leeftijd van de man in vergelijking met de vrouw voorspelde betere vooruitgang en hogere relatietevredenheid³³.
Wanneer de man nabijheid zoekt (voorafgaand aan of aangeleerd tijdens therapie) in de relatie³³. Hoe eerder de man dit zoekt, hoe minder stress na de behandeling³³.
Hoe meer vrouwen bij start behandeling vertrouwen dat de man voor hen zorgt, hoe groter de relatietevredenheid achteraf³³.
Hogere hechtingsangst en hogere emotionele controle bij start van de behandeling voorspelt verbetering in relatietevredenheid gedurende EFT-relatietherapie⁴⁰
Vermindering van hechtingsvermijding wordt gezien als langere termijn voorspellende factor van relatietevredenheid na EFT-behandeling. Therapeuten moeten actief zoeken naar vermijding in therapie en de veranderingen in vermijdingsgericht hechtingsgedrag monitoren gedurende EFT relatietherapie³⁶.

Procesonderzoek in EFT

Kernelementen van een EFT-behandeling zijn (A) de diepte van de emotionele ervaring en (B) de geleidelijke vorming van interacties om partners te helpen hun angsten en behoeften te uiten en responsief op elkaar te reageren⁴¹.

Bij ‘blamer-softening’ helpt de therapeut de partners hun emoties te reguleren; met name het helpen van de aanklagende partner om onderliggende hechtingsangst te benoemen. ‘Blamer Softening’ voorspelt succesvolle uitkomsten in EFT; verbetert de negatieve interactiecyclus^35,42 en is gecorreleerd met verbeteringen (per sessie meetbaar) en met relatie tevredenheid⁴⁰. De emotionele aanwezigheid van de therapeut en bijpassend stemgebruik was geassocieerd met succesvolle ‘verzachtingen’⁴³.
Emotie regulatie strategieën (zoals Emotioneel zelfbewustzijn en emotionele controle) zijn geen voorspellers van ‘blamer softening events’⁴⁴. Blamer softening events worden niet voorspeld door hechtingsangst of hechtingsvermijding. ⁴³. Stellen met veel hechtingsvermijding, hadden minder vooruitgang in relatietevredenheid na een ‘blamer softening event’, dan andere stellen⁴³.
Tijdens een ‘blamer softening event’ is er een toename van hechtingsangst. Na deze sessie(s) is een daling van de hechtingsangst waarneembaar. Ook is er een verbetering van de relatietevredenheid en een verlaging van hechtingsvermijding; meer dan bij stellen zonder ‘blamer softening event’.⁴⁵
EFT interventies, met de nadruk op het bereiken van diepe emoties, houden verband met het oplossen van hechtingstrauma’s in relaties^27,39.

Onderzoek naar meetinstrumenten bij EFT

EFT- model betrouwbaarheid: de (Engelstalige) EFT-Therapeut betrouwbaarheidsschaal (EFT-TRS) meet (per sessie) 13 vaardigheden passend bij EFT en kent een goede inter-beoordelaars betrouwbaarheid en kan onderscheid maken tussen een sessie die wel en die niet passend is bij het EFT-model⁴⁶.

Partner-responsiviteit: de korte Toegankelijkheids-, Responsiviteits- & Betrokkenheidsschaal (TRB-schaal) meet cognitieve aspecten van gehechtheid en heeft een goede interne betrouwbaarheid en een positieve predictieve validiteit. De lijst voorspelt relatiestabiliteit en -tevredenheid⁴⁷.

Onderzoek naar EFT-training

Het aanleren van EFT wordt door therapeuten ervaren als een waardevol leerproces dat het werken met stellen positief beïnvloedt en die de eigen persoonlijke relatie verbetert.

Therapeuten getraind in EFT rapporteren na de training meer kennis van EFT-interventies, beter om kunnen gaan met gevoelens van cliënten en beter om kunnen gaan met de eigen relatie. De training had een positieve impact op hun professionele therapiepraktijk en verbeterde de eigen relaties met familie en vrienden ⁴⁸.
EFT therapeuten met een veilige hechtingsstijl zijn beter in staat te werken met hechtingsbehoeften en angsten en ervaren minder verstoringen in de therapeutische relatie dan therapeuten met een onveilige hechtingsstijl⁴⁹.

Alle referenties op een rijtje

1. Dandeneau, M. L., & Johnson, S. M. (1994). Facilitating intimacy: Interventions and Effects. Journal of Marital and Family Therapy, 20, 17-33

2. Denton, W. H., Burleson, B. R., Clark, T. E., Rodriguez, C. P., & Hobbs, B. V. (2000). A randomized trial of emotion-focused therapy for couples in a training clinic. Journal of Marital and Family Therapy, 26, 65-78.

3. Goldman, A., & Greenberg, L. (1992). Comparison of integrated systemic and emotionally focused approaches to couples therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60, 962-969.

4. James, P. S. (1991). Effects of a communication training component added to an emotionally focused couples therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 17, 263-275.

5. Johnson, S. M., & Greenberg, L. S. (1985a). Differential effects of experiential and problem-solving interventions in resolving marital conflict. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 53, 175-184.

6. Walker, J. G., Johnson, S., Manion, I., & Cloutier, P. (1996). Emotionally focused marital intervention for couples with chronically ill children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 64, 1029-1036.

7. Johnson, S. M., Hunsley, J., Greenberg, L., & Schindler, D. (1999). Emotionally focused couples therapy: Status & challenges. Clinical Psychology: Science & Practice, 6, 67-79.

8. Byrne, M., Carr, A., Clark, M. (2004). The efficacy of behavioral couples therapy and emotionally focused therapy for couple distress. Contemporary Family Therapy, 26, 361- 387.

9. Wood, N. D., Crane, D. R., Schaalje, G. B., & Law, D. D. (2005). What works for whom: A meta-analytic review of marital and couples therapy in reference to marital distress. American Journal of Family Therapy, 33, 273-287.

10. Dunn, R. L., & Schwebel, A. I. (1995). Meta-analytic review on marital therapy outcome research. Journal of Family Psychology, 9, 58-68.

11. MacPhee, D. C., Johnson, S. M., & Van Der Veer, M. C. (1995). Low sexual desire in women: The effects of marital therapy. Journal of Sex & Marital Therapy, 21, 159-182.

12. Gottman, J.M. (1998). Psychology and the study of the marital processes. Annual Review of Psychology, 49, 169-197.

13. Huston, T.L., Caughlin, J. P., Houts, R. M., Smith, S. E., & George, L. J. (2001). The connubial crucible: Newlywed years as predictors of marital delight, distress, and divorce. Journal of Personality and Social Psychology, 80, 237-252.

14. Denton, W. H., Wittenborn, A, K., & Golden, R. N. (2012). Augmenting antidepressant medication treatment of depressed women with emotionally focused therapy for couples: A randomized pilot study. Journal of Marital and Family Therapy, 38(1), 23-38.

15. Dessaulles, A., Johnson, S. M., Denton, W. H. (2003). Emotionally-focused therapy for couples in the treatment of depression: A pilot study. American Journal of Family Therapy, 31, 345-353.

16. MacIntosh, H. B., & Johnson, S. (2008). Emotionally focused therapy for couples and childhood sexual abuse survivors. Journal of Marital and Family Therapy, 34, 298-315.

17. Naaman, S., & Johnson, S. M., & Radwan, K. (2008). Evaluation of the clinical efficacy of emotionally focused therapy on psychological adjustment of couples facing early breast cancer. Psychiatry: Biological and Interpersonal Processes

18. Cloutier, P. F., Manion, I. G., Walker, J. G., Johnson, S. M. (2002). Emotionally focused interventions for couples with chronically ill children: A 2-year follow-up. Journal of Marital and Family Therapy, 28, 391-398.

19. Makinen, J., & Johnson, S. (2006). Resolving attachment injuries in couples use in emotionally focused therapy: Steps toward forgiveness and reconciliation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74, 1055-1064.

20. Halchuk, R., Makinen, J., & Johnson, S. M. (2010). Resolving attachment injuries in couples using Emotionally Focused Therapy, A 3-year Follow-up. Journal of Couple and Relationship Therapy. 9, 31 – 47.

21. Furrow, J.L. ;Johnson S.M.; Bradley, B.A. (2011), Emotionally focused casebook, New directions in treating couples, Routledge, New York, ISBN: 978-0-415-99875-8.

22. Wiebe, S.A.; Johnson S.M. (2016) A Review of the Research in Emotionally Focused Therapy for Couples, Family Process, 55 (3).

23. Johnson, S. M., & Talitman, E. (1997). Predictors of success in Emotionally Focused Marital Therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 23(2), 135-152.

24. Dalton, E.J., Greenman, P.S., Classen, C.C. & Johnson, S. M. (2013). Nurturing connections in the aftermath of childhood trauma: A randomized controlled trial of emotionally focused couple therapy for female survivors of childhood abuse. Couple and Family Psychology: Research and Practice, 2(3), 209-221.

25. Weismann, N., Batten, S. V., Dixon, L., Pasillas, R. M., Potts, W., Decker, M., et al. (2012). The effectiveness of Emotionally Focused Couples Therapy (EFT) with veterans with PTSD. Conference Presentation.

26. Mclean, L. M., Walton, T., Rodin, G., Esplen, M. J., & Jones, J. M. (2013). A couple-based intervention for patients and caregivers facing end-stage cancer: outcomes of a randomized controlled trial. Psycho-Oncology 22, 28-38.

27. Zuccarini, D., Johnson, S. M., Dalgleish, T. L., & Makinen, J. A. (2013). Forgiveness and reconciliation in Emotionally Focused Therapy for Couples: The client change process and therapist interventions. Journal of Marital and Family Therapy, 39(2), 148-162.

28. Greenberg, L., Warwar, S. l., & Malcom, W. (2010). Emotion-Focused Therapy and the facilitation of forgiveness. Journal of Marital and Family Therapy, 6(1), 28-42.

29. Woldarsky Meneses, C. & Greenberg, L. S. (2011). The construction of a model of the process of couples’ forgiveness in Emotion-Focused Therapy for Couples. Journal of Marital and Family Therapy, 37(4), 491-502.

30. Woldarsky Meneses C. & Greenberg, L. S. (2014). Interpersonal forgiveness in Emotion-Focused Couples’ Therapy: Relating process to outcome. Journal of Marital and Family Therapy, 40(1), 49-67.

31. Birnbaum, G. E., Reis, H. T., Mikulincer, M., Gillath, O., & Orpaz, A. (2006). When sex is more than just sex: Attachment orientations, sexual experience, and relationship quality. Journal of Personality and Social Psychology, 91(5), 929-943.

32. McPhee, D., Johnson, S. M., & van der Ver, M. C. (1995). Low sexual desire in women: The effects of marital therapy. Journal of Sex and Marital Therapy, 21(3), 159-182.

33. Johnson S.M., Talitman, E. (1997). Predictors of success in Emotionally Focused Marital therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 23(2) 132-152.

34. Burgess Moser, M., Dalgleish, T. L., Johnson, S. M., Lafontaine, M., Wiebe, S. A., & Tasca, G. (2016). Changes in relationship-specific romantic attachment in Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 42(2), 231-245.

35.Bradley, B., & Furrow,, J. L. (2004). Toward a mini-theory of the blamer softening event: Tracking the moment-by-moment process. Journal of Marital and Family Therapy, 30(2), 233-246.

36. Wiebe, S. A., Johnson, S. M., Burgess Moser, M., Dalgleish, T. L., Lafontaine, M. & Tasca, G. (2014). Two-year follow-up outcomes in Emotionally Focused Couple Therapy. Manuscript in review.

37. Johnson, S. M., Moser, M. B., Beckes, L., Smith, A., Dalgleish, T., Halchuk, R. et al. (2013). Soothing the threatened brain: Leveraging contact comfort with emotionally focused therapy. PLoS ONE, 8(11), 1-10.

38. Conradi, H. J., Dingemanse, P., Noordhof, A., Finkenauer, C., Kamphuis, H.J. (2017) Effectiveness of the ‘Hold me Tight’ Relationship Enhancement Program in a Self-referred and a Clinician-referred Sample: An Emotionally Focused Couples Therapy-Based Approach. Family Process, doi:10.1111/famp.12305.

39. Johnson, S. M., & Greenberg, L. S. (1988). Relating process to outcome in marital therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 14(2), 175-183.

40. Dalgleish, T. L., Johnson, S. M., Burgess Moser, M., Lafontaine, M. F., Wiebe, S. A., & Tasca, G. A. (2015). Predicting change in marital satisfaction throughout Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 41(3), 276-291.

41. Greenman, P. S., & Johnson S. M. (2013). Process research on Emotionally Focused Therapy (EFT) for Couples: Linking theory to practice. Family Process, 52(1), 46-61.

42. Dalgleish, T. L., Johnson, S. M., Burgess Moser, M., Wiebe, S. A., & Tasca, G. A. (2015) Predicting key change events in Emotionally Focused Couple Therapy, Journal of Marital and Family Therapy, 41(3), 260-275.

43. Furrow, J. L., Edwards, S. A., Choi Y. & Bradley, B. (2012). Therapist presence in Emotionally Focused Couple Therapy blamer softening events: Promoting change through emotional experience. Journal of Marital and Family Therapy, 38(1), 39-49.

44. McRae, T. R. Dalgheish, T. L. Johnson, S. M. Burgess Moser, M. & Kilian, K. D. (2014). Emotion regulation and key change events in Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Couple and Relationship Therapy, 13(1), 1-24.

45. Burgess Moser, M., &* Johnson, S. M., Wiebe, S. A., & Tasca,, G. (2012). The impact of blamer-softening on romantic attachment in Emotionally Focused Couples Therapy. Manuscript in prep.

46. Sandberg, J. G. Brown, A. P., Schade, L. C., Novak, J. R. Denton, W. H. & Holt-Lunstand, J. (2015) Measuring fidelity in Emotionally Focused Couples Therapy (EFT): A pilot test of the EFT Therapist Fidelity Scale. American Journal of Family Therapy, 43(3), 251-268.

47. Sandberg, J. G., Busby, D. J., Johnson, S. M. & Yoshida K. (2012). The Brief Accessibility, Responsivenesss and Engagement (BARE) scale: A tool for measuring attachment behavior in couple relationships. Family Process, 51(4), 512-526.

48. Sandberg, J.G., Knestel, A. & Schade L. C. (2013) From head to heart: A report on clinicians’ perceptions of the impact of learning Emotionally Focused Couple Therapy on their personal and professional lives. Journal of Couple & relationship Therapy, 12(1), 38-57.

49. Witterborn, A. K. (2012). Exploring the influence of the attachment organisations of novice therapist on their delivery of EFT. Journal of Marital and Family Therapy, 38(1) 50-62.

Wetenschappelijk onderzoek naar EFT

Onderzoek naar EFT heeft het volgende aangetoond:

Een overzicht van de verschillende onderzoeken naar EFT

Positieve voorspellers van uitkomst voor EFT-behandeling zijn: