Wanneer een persoon niet-aangeboren hersenletsel (NAH) oploopt, verandert niet alleen zijn of haar leven ingrijpend, maar ook dat van naasten. Partners worden mantelzorgers, rollen verschuiven en emoties raken soms verstrikt in de nieuwe werkelijkheid. Hoe kun je de verbinding behouden wanneer de dynamiek in een relatie zo drastisch verandert? Jannet van Klaveren, EFT-therapeut, deelt haar ervaringen en inzichten over het begeleiden van koppels en gezinnen waarin NAH een rol speelt.
Een breuk in de levenslijn
NAH kan ontstaan door bijvoorbeeld een ongeval, hersenbloeding of tumor. Wat deze groep patiënten gemeen heeft, is dat hun leven in tweeën wordt gedeeld: een voor en een na. "Het verschil met bijvoorbeeld ouderdomsgerelateerde hersenschade is dat deze mensen midden in het leven staan wanneer alles ineens verandert", vertelt Jannet.
Iemand die een actieve, zelfstandige professional was, kan door een ongeluk of ziekte ineens afhankelijk worden van zijn of haar omgeving. Dat heeft een enorme impact op de relatie met een partner, kinderen en andere familieleden." Die verandering leidt vaak tot een dynamiek waarin de gezonde partner een zorgrol op zich neemt. "Ik zie vaak dat partners een bijna ouderlijke rol krijgen", vervolgt ze. "Een vrouw die eerder een gelijkwaardige relatie had met haar man, moet hem nu begeleiden in dagelijkse keuzes. ‘Zou je dit wel doen vandaag? Je hebt al gewerkt, is sporten niet te veel?’ Als hij dan boos reageert, is dat niet altijd een bewuste keuze; het letsel beïnvloedt zijn emotieregulatie."
Veranderde hechting en communicatie
EFT richt zich op hechtingsbehoeften en emotionele verbinding. Bij koppels waarin één partner NAH heeft, verandert het interactiepatroon vaak drastisch. Jannet noemt een voorbeeld van een moeder met NAH en haar volwassen dochter. "De dochter had een angstige, ambivalente hechtingsstijl, terwijl de moeder altijd al wat vermijdend was. Het hersenletsel maakte dat moeder snel overprikkeld raakte en zich terugtrok, wat door de dochter als afwijzing werd ervaren. Ze begreep rationeel wel dat haar moeder niet anders kon, maar emotioneel voelde het anders."
Door EFT konden moeder en dochter openlijk bespreken wat ze nodig hadden en hoe ze elkaar konden ondersteunen. "Het gaf hen de taal om hun behoeften uit te spreken en elkaars perspectief beter te begrijpen", zegt Jannet.
De voorbeelden die Jannet noemt benadrukken het belang van duidelijke communicatie bij relaties met NAH. "Non-verbale communicatie en subtiele signalen kunnen door het letsel veranderen. Dit betekent dat partners veel explicieter moeten zijn over hun behoeften en verwachtingen." Zo moest een vrouw die voor haar man met NAH zorgt, leren aangeven wanneer zij behoefte had aan liefdevolle gebaren. Haar man herkende emoties niet meer zoals voorheen. "Ze moest letterlijk zeggen: ‘Ik wil nú een knuffel’, omdat haar partner dat niet meer uit zichzelf aanvoelde. Hoewel dat een grote verandering is, gaf het hem juist houvast en zorgde het ervoor dat zij zich weer gezien voelde."
De rol van de therapeut: aanpassen en vertragen
EFT-therapeuten die met NAH-gezinnen werken, moeten volgens Jannet hun aanpak aanpassen. "Het tempo ligt lager, vragen moeten concreter, en help de partners zonder NAH explicieter te benoemen wat ze nodig hebben”, legt Jannet uit. Ook het betrekken van de bredere omgeving kan waardevol zijn. "Een stel nodigde hun hele familie uit voor een gesprek, zodat iedereen beter begreep wat NAH inhield en hoe ze konden helpen. Dat gaf onderling veel rust en begrip."
In haar praktijk maakt Van Klaveren veel gebruik van de ‘Houd me Vast’-werkboeken. "Mensen met NAH hebben geregeld moeite met overzicht en geheugen. De werkboeken bieden structuur en helpen om stil te staan bij hechtingspatronen en de relatie. Zelfs als iemand moeite heeft met taal, kan het visuele aspect van de oefeningen helpen om inzichten te krijgen." Een man met NAH vertelde na het doorlopen van een oefening: "Voor mijn letsel trok ik me sneller terug bij spanningen. Nu zoek ik houvast bij mijn partner en word dan boos als zij geen contact maakt." Dat inzicht hielp hem en zijn partner om anders met conflicten om te gaan.
Relatie 2.0: samen een nieuwe balans vinden
Veel partners worstelen met de vraag: is dit nog de relatie waar ik voor koos? "Een vrouw zei tegen mij: ‘We hebben een relatie 2.0. Het is anders dan vroeger, maar het is nog steeds wij.’ EFT helpt stellen om niet alleen te rouwen om wat verloren is, maar ook om samen een nieuwe invulling te vinden van hun relatie."
De kern van EFT bij NAH is erkenning: erkennen wat er veranderd is, wat er nog is, en wat er opnieuw opgebouwd kan worden. "Soms kunnen we niet alles herstellen, maar we kunnen wel nieuwe manieren vinden om verbonden te blijven.”
Zoek een EFT-therapeut >
Bekijk de opleidingen tot EFT-therapeut >