Je hart laten spreken wanneer je de woorden niet hebt

Lotte van Hoorn-ten Hoeve

Ik ben opgegroeid in een familie waarin weinig gesproken werd over gevoel. Op moeilijke momenten werd er ‘opgebeurd’ met een knuffel of een grap. Als het even kon werd er naar een oplossing gezocht voor dat wat moeilijk was. En op de moeilijkste momenten van het leven, daar waar geen oplossing is voor de angst en het verdriet, werd er gespannen gezwegen en leden we allemaal in stilte.

Mijn moeder kreeg kanker, en dat woord kon mijn vader niet uitspreken. Alsof het woord kanker de toegangspoort was naar een vloedgolf van emoties die hij met man en macht achter een gesloten deur moest bewaren. Als ik kanker bij de naam noemde, liep hij boos weg. Alsof ik hem expres had gekwetst. Mijn moeder had geen woorden voor haar eigen angst om dood te gaan. Die zag ik slechts weerspiegeld in de boeken die ze uit de biep haalde met titels als “Afscheid nemen van je kinderen”. Waar ik natuurlijk woordeloos heel bang van werd. Als ik hieraan terugdenk, kan ik de beklemming ervan nog voelen.

Mijn moeder overleefde gelukkig. En wij leefden verder met het veel voelen waar weinig woorden voor waren.

Ook bij het overlijden van mijn oma werd niet gesproken over emoties. De uitvaart werd een vrolijke gebeurtenis die raar aanvoelde voor een afscheid. Inmiddels had ik woorden leren vinden voor bijna alles wat ik voel. Geleerd van mijn liefde, van vrienden, uit films en van de vele cliënten in mijn kamer.

Ik las postuum een brief voor aan mijn oma.  Een gedurfde hartenkreet in een familie waar generaties lang emotioneel overleefd wordt middels dapper doorgaan en vooral niet hardop zeggen wat je van binnen voelt. Temidden van al het ongemak, een huilende kreet uit mijn hart: “ik mis je nu al en ik ben zo ontzettend verdrietig dat je er niet meer bent”.

Een tante liep weg, mijn moeder er achteraan. Een oom klopte bemoedigend op mijn rug. Neven en nichten snuften mee. Nu, acht jaar later, gaat het er nog over: “gelukkig maakte jij wat ruimte voor verdriet”.

Ik weet dat ik niet de enige ben die is opgegroeid in een familie met weinig woorden voor emoties. Ik zie het dagelijks in mijn behandelkamer. Hoor het van vrienden en vriendinnen. Zoveel mensen die zoveel voelen waar ze geen woorden voor weten. Die op hun eigen manier dapper doorgaan.

Het verdrietige daarvan is dat het van binnen vaak zo eenzaam, leeg en beklemmend kan voelen. Zonde, want wij mensen zijn geboren met een natuurlijk emotieregulatie systeem.

Je weet vast al wat ik ga zeggen.

Nee, niet weglachen, niet alcohol drinken, niet doen alsof je niets voelt. Maar juist zeggen wat je op je hart hebt tegen iemand die je vertrouwt. En vragen om dat waar je naar verlangt. Dat lucht op. Dat geeft nabijheid en de troost die we allemaal nodig hebben op de moeilijke momenten in het leven waar geen oplossing voor is.

Voor alle mensen die net als ik zijn opgegroeid zonder taal voor onze diepere emoties, verlangens en angsten, is Hartenkreten ontwikkeld. Zestig zinnen die je aan iemand kunt laten lezen als je niet weet hoe je ze uit je strot moet krijgen. Stichting EFT heeft ze vorig jaar cadeau gedaan aan al haar leden. Voor in de spreekkamer en in hun eigen leven.

Ik heb ze vorige jaar onder de kerstboom gelegd voor mijn ouders.

Toen belde mijn moeder. “Lot, ik lees je Hartenkreten. Als ik eerlijk ben, weet ik dat ik dit allemaal wel eens voel, maar de helft van deze zinnen nog nooit van mijn leven hardop heb uitgesproken. Maar ik wil het leren. Van jou. Want ik ben zo trots en opgelucht dat jij dit wel kan”.